کارگاه تئوری گزارش نویسی

کارگاه آموزشی گزارش نویسی بعد ظهر روز چهارشنبه ۳ تیر ساعت ۱۷:۳۰ در دفتر هیئت استان برگزار می گیردد.

در تعریف گزارش می گویند ” گزارش انتقال پاره ای از اطلاعات به کسی که از آن بی اطلاع است و یا آگاهی کافی ندارد.” این تعریف اگر در جایی دیگر کامل نباشد در دنیای کوه نوردی تعریف کاملی است. در منطقه ای که کمتر شناخته شده است، برنامه ای اجرا کرده ایم. زیبا بودن مناظر، بکر بودن منطقه یا ویژگی دیگری این انگیزه را در ما ایجاد می کند که کوه نوردان دیگر را تشویق کنیم مشابه این برنامه را اجرا کنند. لذا نوشتن گزارش لازم می آید.اما چه موقع باید نوشت؟

گزارش نویسی سه مرحله دارد که عبارتند از:
۱- کسب آگاهی قبل از اجرای برنامه.
۲- مشاهده و بررسی هنگام اجرای برنامه.
۳- اصلاح پس از برنامه.
کسب آگاهی قبل از برنامه مشتمل است بر خواندن تمام گزارش های قبلی، دیدن کروکی و نقشه و گفتگو با اشخاصی که برنامه مورد نظر را قبلا اجرا کرده اند. به این ترتیب قبل از اجرای برنامه، تصویری ذهنی از برنامه ساخته ایم. منابع موجود که به طور معمول می تواند مورد استفاده قرار گیرد عبارتند از:

۱- مجموعه گزارش برنامه ها در بایگانی گروه.
۲- نقشه های کوه نوردی و کروکی های تهیه شده توسط کوه نوردان، باشگاه ها و سازمان های کوه نوردی.
۳- گزارش برنامه های موجود در سایت های اینترنتی گروه های کوه نوردی.

پس از کسب آگاهی، تصویری از برنامه برای خود ساخته ایم. مرحله بعد یعنی هنگام اجرای برنامه، زمان مشاهده و بررسی این تصویر است. گزارش نویس در این مرحله درستی یا نادرستی داده ها را مشخص می کند و پس از آن زمان نوشتن گزارش تمام اصلاحات را بطور دقیق در آن وارد می کند.

چقدر باید نوشت؟
نه آنقدر کوتاه که خواننده متوجه مقصود ما نشود و نه آنقدر بلند که از خواندن آن منصرف شود.

چه باید نوشت؟
۱٫ عنوان برنامه (راه پیمایی، کوه پیمایی، صعود قله، دیواره، غارنوردی، جنگل نوردی، صحرا نوردی، برنامه شناسایی، برنامه پاکسازی، برنامه آموزشی و …).
۲٫ نام کوه (نام اصلی، نام های دیگر قله و  وجه تسمیه).
۳٫ ارتفاع قله.

ذکر ارتفاع مبدأ صعود، نقاط مهم بین راه، گردنه ها، قله های فرعی و قله اصلی در گزارش لازم است. GPS، ارتفاع سنج و نقشه های توپوگرافی تجهیزات مناسبی برای مسیریابی و یافتن ارتفاع نقاط هستند.
برای بعضی افراد که به نقشه خوانی مسلط هستند، نقشه های توپوگرافی اصل و ارتفاع سنج مکمل است. ارتفاع سنج ممکن است تحت عواملی اشتباه کند ولی نقشه های توپوگرافی دقیق هستند. البته GPS نسبت به سایر روش ها خطای بسیار کمتری دارد.

۴٫ موقعیت جغرافیایی.
۱ – ۴. قله در کدام استان واقع است؟
۲ – ۴. نزدیکترین شهر مهم به آن چیست و چند کیلومتر با آن فاصله دارد؟
۳ – ۴. روستاهای اطراف کوه چه نام دارند و در چه جهتی نسبت به کوه قرار دارند؟
۴ – ۴. قله در کدام طول و عرض جغرافیایی قرار دارد؟
۵ – ۴. کوه مورد نظر در چه رشته کوهی واقع است؟
۶ – ۴. از جهات مختلف به چه کوه هایی متصل می شود؟
۷ – ۴. کوه مزبور در کدام حوضه آبریز قرار دارد؟

۵٫ نحوه دستیابی به منطقه و وسایل نقلیه جهت دسترسی به منطقه.
۱ – ۵. از چند راه می توان به مبدأ صعود رسید؟
۲ – ۵. نام روستاها و آبادی هایی که در طول مسیر قرار دارند و فاصله ی مسافتی یا زمانی بین آنها؟
۳ – ۵. وضعیت راه ها به لحاظ آسفالت، خاکی، جیپ رو و …
۴ – ۵. وضعیت راه ها در فصول مختلف.
۵ – ۵. نوع، ساعت حرکت، مبدأ حرکت و نرخ وسایل نقلیه عمومی جهت دستیابی به منطقه و بازگشت از منطقه.

۶٫  توصیف شهر، آبادی یا روستاهای منطقه.
۱ -۶. امکاناتی مانند برق، آب لوله کشی، تلفن راه دور، آنتن دهی موبایل، درمانگاه، حمام، سرویس بهداشتی، مدرسه، مسجد، پاسگاه یا پلیس راه، وجود مغازه و فروشگاه، نانوایی.
۲ – ۶. زبان، مذهب، وضعیت معیشتی و اقتصادی ساکنین و نحوه برخورد با کوه نوردان و صنایع دستی و سوغات.
۳ – ۶. نقاط دیدنی، کتیبه ها و بناهای قدیمی، دریاچه ها، پارک های ملی، مناطق حفاظت شده.

۷٫ مسیر قله.
۱ – ۷. از چند جبهه و چند مسیر می توان به قله صعود کرد و مبدأ صعود آنها کدام است؟
۲ – ۷. مسیرهای صعود نشده آن کدام است؟
۳ – ۷. توصیف چشم اندازها و دید منطقه (قلل و مناطقی که از روی ارتفاعات دیده می شوند، اولین نقطه ای که از آنجا قله دیده می شود)
۴ – ۷. وضعیت مسیر (میزان برف در طول مسیر، مناطق بهمن خیز، مناطقی که خطر ریزش سنگ دارند، مناطق باتلاقی یا گلی)
۵ – ۷. تحلیل وضعیت منطقه جهت اجرای برنامه در فصول مختلف، مسیرهای صعود زمستانی و تابستانی و بهترین زمان صعود.
۶ – ۷. عکس و اسلاید و کروکی از منطقه.

۸٫ زمانبندی صعود و فرود.
۹٫ توصیف جغرافیای تاریخی منطقه.
۱۰. توصیف جغرافیای طبیعی منطقه از نظر پوشش گیاهی و جانوری، یخچال طبیعی، رودخانه،جنگل، ساختار کوه های منطقه.
۱۱٫ توصیف پناهگاه ها و جانپناه های منطقه و محل های کمپ از لحاظ موقعیت و ارتفاع و وضعیت جانپناه و ظرفیت آن.
۱۲. وضعیت آب آشامیدنی (رودخانه، چشمه، حوضچه آب، پهنه برف، برکه و آخرین نقطه ای که می توان آب برداشت).
۱۳٫ شرایط جوی منطقه (در این برنامه و در حالت کلی، از لحاظ بارش برف یا باران، مه، آفتاب، باد)
۱۴٫ اولین صعود – صعودهای شاخص.

پیدا کردن اولین صعود در ایران کار آسانی نیست چرا که گزارش نویسی در بین کوه نوردان ایرانی جا افتاده نیست. نوشتن تاریخچه ای از اولین صعود و صعودهای شاخص کامل کننده یک گزارش خوب است. گفتگو با کوه نوردان قدیمی، مراجعه به فدراسیون و سازمان های کوه نوردی قدیمی و استفاده از بایگانی گزارش ها در این مورد لازم است.

۱۵٫ شرایط برنامه و تیم (مناسبت اجرای برنامه، سرپرست برنامه، نفرات برنامه، تعداد نفرات، شرایط شرکت در برنامه، برنامه های آمادگی، وسایل فنی موردنیاز، تاریخ اجرای برنامه، مبدا حرکت و هزینه های برنامه)
۱۶٫ توضیحات (وقایع خوشایند و ناخوشایند در طول اجرای برنامه و …)
۱۷٫ تذکرات و نکات مهم در ارتباط با اجرای برنامه.
۱۸٫ راهنمایان محلی.
آدرس، شماره تلفن و مشخصات نفراتی که می توانند به عنوان راهنمای منطقه اطلاعات داشته باشند یا افراد محلی که می توانند در منطقه به کوه نوردان کمک کنند یا حیوانات چهار پا در اختیار کوه نوردان قرار دهند. (درصورت تمایل این افراد)

منبع: نشاط کوهستان/ ویرایش و بازنگری: شاهین صفوی و با تشکر از گروه کوهنوردی همنورد