بدون تردید منطقه تخت سلیمان و علم کوه از نظر وسعت و تنوع بعنوان معروف ترین ناحیه کوهنوردی در کشور محسوب میگردد وجود یخچالهای دائمی و پر برف که بخصوص در اطراف قله اصلی یعنی علم کوه با ارتفاع ۴۸۵۰ متر و دیواره ۵۰۰ متری شمالی آن می باشد . این منطقه که تقریبن دارای ۲۰۰ قله و شاخک بالای ۴۰۰۰ متر هست ، از شمال به شهرهای چالوس و تنکابن ، از جنوب و جنوب غربی به دره های طالقان و همچنین الموت ، از شرق به دره بزرگ رودخانه چالوس و جاده کندوان و نهایتن از غرب به دره و رودخانه سه هزار محدود میگردد.
تنوع در چین خوردگی های کوههای این ناحیه ، آن را مناسب هر ذائقه ای نموده است . چه آنانی که قصد راه پیمایی درمناطق پایین دست وگردنه ها را داشته باشند و چه آنانی که نگاه شان به یخچالها ، دیواره ها و قله ها باشد.
عبور از گردنه های تاریخی از جمله هزار چم در جنوب منطقه که راه مواصلاتی طالقان به کلاردشت هست و یا شیر بشم که متصل کننده این ناحیه در مرز غربی اش به خط الراس اصلی البرز می باشد و همچنین کلجاران ، بلند ترین گردنه مالرو ایران در شمال غرب این ناحیه که کلاردشت را به دره زیبای سه هزار در تنکابن متصل می کند ، لطف و صفای خاصی دارد به نحوی که خاطره ی صعود آنها و دیدن مناطق و آبادیهای زیبا با مردمان زحمتکش و سخت کوششان تا سالها در ذهن هر کوهنوردی می ماند . در همین رابطه میتوان به گردنه دوچاک در جنوب شرقی و میش چال در جنوب غربی ناحیه اشاره نمود که همگی اینها در فصول مختلف بخصوص نیمسال اول پذیرای کوهنوردان زیادی از سراسر کشور و حتی برخی دیگر کشورها هست .
این منطقه سرچشمه چندین رودخانه معروف می باشد که یا از ضلع شمالی پس از سیراب نمودن بخش وسیعی از شالیزارهای استان مازندران وارد دریای خزر میگردد . مانند سردآب رود ، عباس آباد و سه هزار که نقش مهمی در رونق کشاورزی داشته و کشاورزان چشم به آبهای روان در آنها دارند .
همچنین میتوان به رودخانه های پراچان و گرما رود و الموت رود در ضلع جنوبی اشاره نمود که طراوت و باروری زمینهای منطقه طالقان و تا حدی الموت مرهون آب این رودخانه ها هست .
در منطقه تخت سلیمان و علم کوه یخچالهای بزرگی وجود دارد که از جمله میتوان به ، هفت خوان ، پاتخت ، علم چال ، خرسان ، مرجیکش و چالون اشاره نمود .
از جمله دیگر ویژگیهای این منطقه وجود دیواره های مرتفع تخت سلیمان ، مناره ، علم کوه ، دیواره غربی ، هفت خوان و خرسان در نقاط مختلف اشاره نمود . این دیواره ها خود بر جاذبه این مجموعه ارتفاعات برای اکثریت قریب به اتفاق کوهنوردان داخلی و خارجی افزوده است .
وجود چندین جان پناه و پناهگاه در این ناحیه توانسته تا حدی امنیت صعود کوهنوردان را فراهم نماید که از جمله آنها میتوان به پناه گاه سرچال ، همچنین جان پناه های سیاه سنگ ، خرسان و گردونه کوه اشاره نمود .
* * *
تاریخچه اولین صعودها در منطقه :
در ماه اوت سال ۱۹۳۶ (۱۳۱۴)، دو نفر آلمانی بنام ” ولفگانگ گرنر” و ” لودویک اشتاینر” از تیغه ایکه به گرده شانه کوه امتداد می یابد ، به قله علم کوه دست یافتند. این دو نفر روی یک کاغذ ، مارک دار که علامت ” کلوپ الپین مونیخ” بر روی آن چاپ شده بود ، نوشتند : برای اولین بار از دیواره شمالی علم کوه صعود کردیم ” این دسته ارتفاع قله را ۴۸۵۰ متر ثبت کرده بود.
بنا بر مدارکی که بعدها منتشر گردید قبل از صعود آلمانها ” هانس بوبک ” استاد کرسی ژئوفیزیک و جغرافیای دانشگاه وین که سالها در ایران به تحقیقات علمی پرداخته و صحیح ترین نقشه های جغرافیای طبیعی ایران را ترسیم کرده است ، به سه قله علم کوه – تخت سلیمان و سیاه کمان صعود و با گذراندن هفته ها در کوهستانهای البرز ، دقیق ترین نقشه های کوههای شمالی البرز را با دستگاه ترسیم کرده است .
• در سالهای قبل از شهریور ۱۳۲۰ ، آقایان ارسلان خلعت بری – باتفاق نقی آذری و نجم آبادی ، از طریق حصار چال ( قسمت جنوبی) دو مرتبه به علم کوه صعود کردند ولی ایندسته اثری از خود بر جای نگذاشتند.
• اولین گروه مجهز کوهنوردان ایرانی با شرکت آقایان گیلان پور ، کتیبه ای و پرویزی در سال ۱۳۲۸ از طریق سیاه سنگ شمالی شرقی به علم کوه صعود کردند.
• همزمان با صعود این گروه دسته دیگری با شرکت برادران میناسیان و استپان از راه شاخک به علم کوه رسید و اولین آثار کوهنوردان قبلی را بدست آورد.
• در سال ۱۳۲۹ کتیبه ای باتفاق تفرشی از گرده شمالی زیر شاخک صعود کردند .
• اولین گروه مشترک ایرانی و فرانسوی ، در تابستان سال ۱۳۳۳ از گرده آلمانها صعود کردند و سه کوهنورد فرانسوی باتفاق برادران میناسیان و کوهنورد فقید فلیکس از طریق این گروه به قله علم کوه رسیدند. فلیکس در مراجعت از همین سفر جان خود را از دست داد.
” گروه کوهنوردی تیلار رشت ”
منابع : – کتاب سال کیهان
– کوهنوردی در ایران – علی مقیم
– راهنمای نقشه صعود به قلل تخت سلیمان و علم کوه – علی مقیم