" درفک را بهتر بشناسیم" !

با سلام و درودهای فراوان خدمت همنوردان عزیز !

به دنبال درج مطلبی تحت عنوان ” آشنایی با درفک – آتشفشان خاموش گیلان ” در وب سایت “منجیل نیوز”  که مورد استناد بعضی از همنوردان ما در سایتهای کوهنوردی و همچنین وبلاگ هایی در زمینه گیلان شناسی قرار گرفت ،  بر آن شدم تا در کسوت یک رفیق و همنورد آن را مورد تامل قرار دهم، به این اعتبار که  موضوعات و مطالبی که در سایتها و وبلاگ ها ، به خصوص در عرصه فعالیتهای مرتبط با ورزش محبوب و اجتماعی کوهنوردی درجهت شناخت کوهها ارایه می شوند ، باید از نظر علمی و دانش روز هر چه بیشتر به واقعیت نزدیک و کمترین خطا و لغزش را در بر داشته باشد .

ضمن احترام به زحمات فراوان نویسنده محترم آن مقاله ، معتقدم علیرغم  ارایه برخی مسایل ارزشمند و مفید در آن ، در موارد مختلف ایراداتی به آن نوشته وارد است که صرفن از زاویه و هدف شناساندن بهتر کوه “درفک ”  به آن می پردازم  و باور دارم چه بسا نوشته من نیز دارای نواقصی باشد که از سایر همنوردان عزیز درخواست می کنم با ارایه نظر و پیشنهاد در جهت شناخت بیشتر ما از معروفترین کوه گیلان کمک نمایند .  درنتیجه، ابتدا تمامی نوشته مورد نظر را آورده ،  سپس نقد خود را در مورد آن درج کرده ام :

“آشنایی با قله درفک آتشفشان خاموش منطقه گیلان“

“نام این کوه به روایتی برگرفته از قوم دربیک ( Derbik ) می باشد که تیره ای از ساکنان بوده که در حوالی دریای خزر سکونت داشته اند و به روایتی دیگر نام درفک برگرفته از دو واژه دال و فک می دانند که معنای آن به زبان دیلیمی نوعی پرنده شکاری از خانواده عقاب است و (فک) به معنی لانه ای است که در مجموع آشیانه عقاب می دانند.
قله درفک آتشفشان خاموش منطقه گیلان به ارتفاع ۲۷۳۳ متری البرزغربی قرار دارد که از دیرباز در اذهان کوهنوردان طنین انداز بوده ، کوهی زیبا چشم انداز و یکی از نعمتهای بی نظیر خداوند است .
کوه درفک آغازین بلندی های شرق دره سپید رود بوده و رشته کوههای غرب گیلان (تالش) تا مرز این دره پیش آمده و از آن پس قله درفک با کوهپایه های جنگلی انبوه (درغرب و شمال) و دیواره صخره ای و سرگشی که تمام دشت گیلان را در برگرفته است. این کوه سرچشمه دو رود بنام های سیاه رود در رودبار و چاه رود در لاهیجان می باشد.
شاید به نظر بعضی از کوهنوردان ارتفاع ۲۷۳۳ متر پیمایش کم یا چه اندازه زیبایی دارد؟
خوب است اطلاع داشته باشیم با توجه به ارتفاع دشت گیلان نزدیک به صفر تا چه اندازه زیبا بوده و یک صعود واقعی و مناسب را در پی خواهد داشت.
کوه درفک از سمت جنوب به کوههای منجیل متصل شده است و از مشرق و جنوب شرق ناظر به کوههای پیشکوه و رشته کوههای عظیم تخت سلیمان می باشد و تا ده سه هزاره از تنکابن ادامه دارد . درفک از سمت شمال امتداد ندارد و به دشت گیلان و دریای خزر مشرف است.
غرب درفک بیشتر به اعماق دره سپیدرود پیوند می خورد که آغاز ارتفاعات البرز غربی است . جبهه های مختلف درفک ویژگی های خاص خود را دارند که به جهات جغرافیایی و پوشش گیاهی از مناطق نیمه خشک و مراتع سرسبز تا جنگلهای انبوه متغییر می باشد .

نقاط دیدنی در فک :
عبور از جنگل _ یخچال درفک ( کاسه آتشفشان قله آن )
در این دشت بسیار وسیع دامداران کلبه های سنگی زیبا ساخته اند که آن را زیبا تر نموده . در فصول بهار و تابستان دشت پر از گوسفند است . در گوشه ای دیگر از کاسه درفک نمادی زیبا و عمیق واقع شده است که این یخچال از قطرات آبی که از بالای غار به پایین می چکد تشکیل شده است که به جهت ذخیره شدن برف تبدیل به یخ زیبایی گشته _ شیب غار زیاد بوده و پیمایش آن باید با تجهیزات غار نوردی باشد.
دامداران و ییلاق نشینان منطقه در تابستان جهت تامیین آب مصرفی از ذوب نمودن برفهای غار استفاده می نمایند .

مسیر های صعود قله درفک :
مسیر ۱ : سیاهکل _ دیلمان _ شاه شهیدان _ اربناب _ قله درفک
مسیر۲ : رستم آباد _ تونکابن _ دشت ویل _ دفراز _ قله درفک

پوشش گیاهی منطقه :
گیاهی منطقه بسیار است
گیاه گزنه بسیار دیده می شود ( این گیاه جهت درمان رماتیسم بسیار مفید است )

پوشش جانوری :
خرگوش _ خرس _ گوزن _ شغال _ گرگ _ روباه _ و پلنگ گزارش شده است

زمان و مدت صعود :
بهترین فصل صعود نیمه دوم اردیبهشت و زمان لازم با صرف وقت تماشا زیبایی های طبیعت ۲ روز است .”

منبع :وب سایت منجیل نیوز

++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

” درفک را بهتر بشناسیم” !

از دیرباز استان زیبای گیلان را با طبیعت دریا و دشت های سرسبزش می شناختند و باور این موضوع سخت بود که بیشتر از نیمی از کل مساحت این استان را کوهها و ارتفاعات تشکیل می دهند . در دو یا سه  دهه اخیر با رشد روز افزون ورزش کوهنوردی در گیلان و تشکیل گروههای متعدد کوهنوردی، ارتفاعات و قله های ریز و درشت این قسمت از فلات پهناور ایران مورد شناخت کوهنوردان و حتی سایر اقشار قرار گرفت . آنان  با اجرای صعودهای گوناگون از کوه پیمایی خانوادگی گرفته تا صعود تخصصی یک یا چند روزه در میان دره ها و بر فراز یالها و بلندای قله هایش خالق برنامه هایی شیرین و جذاب و البته قوی برای خود و دیگران در تمام فصول سال شدند و بر این موضوع تاکیدی ویژه نمودند که کوهنوردی  تنها یک ورزش نیست  بلکه قسمت بسیار مهمی از زندگی است .  در پی همین فعالیتهای ورزشی اجتماعی بود که متوجه شدیم استان گیلان دارای  بیش از ۳۰۰ قله ثبت شده است و بدون تردید “درفک ” در میان آنها با توجه به ویژگیهای خاصش از ارزش و اعتبار بالایی برخوردار است .

حال برویم سر اصل موضوع :

۱-      براساس تحقیقات علمی و دستاوردهای زمین شناسی در منطقه ،  فرضیه “آتشفشانی ” بودن کوه درفک مدتهاست منسوخ شده است و درفک را با توجه به ویژه گی های زمین شناختی اش  از جمله گودی بزرگ (کاسه) “پولیه” مرکز آن و بسیاری مشخصه های بارز دیگر به عنوان یک کوه آهکی می شناسند  که در صورت لزوم می توان منابع موثقی را معرفی نمود .

 ۲-      در مورد سرچشمه رودخانه “چاه رود” و “سیاه رود” که در نوشته مذکور  از درفک نام برده شده است باید گفت سرچشمه اصلی هیچکدام از دو رود فوق درفک نیست ! .  اساسن یال  طولانی لاریخانی – ابی نام – آغوزی  که تا حوالی شهر سیاهکل کشیده شده است ، اجازه ورود هیچ حجم آبی که بتوان حتی اسم جویبار به آن نهاد چه رسد به رودخانه را از حوزه جغرافیایی شمال و شرق درفک به منطقه لاهیجان نمی دهد . شمال شرقی ترین و همچنین شمالی ترین  حوضه آبی در این منطقه مربوط به “رودخانه زلکی” است که آن هم بیش از ۷۰  درصد سر چشمه اصلیش مربوط به کوه “شاه نشین ” می باشد.  در خصوص “سیاه رود” نیز قضیه تقریبن به همین منوال است ، یعنی در جبهه  جنوبی درفک به دلیل چگونگی و جهت شیب زمین و گسل موجود در منطقه که به سمت دیگر یعنی شمالی و تا حدی غربی است ، حوضه آب ریز آن چنانی نداریم ،  مگر جویبار های نه چندان مطرحی به مانند : “دیو رود” در سندس  و “دشت دامان” در سی دشت . بنابر این قسمت اعظم رودخانه “سیاه رود” از ارتفاعات جنوبی دره سیاه رود سر چشمه می گیرند . به مانند : “گلوزن” ، “سردگاه” ، “انبارجکول” ، “چهارسرکی ” ، “بره بن” و غیره . البته طرح مسئله فوق از طرف من به معنای سرچشمه نبودن هیچ رودخانه ای بوسیله درفک نیست ، چرا که  تمام  حجم رودخانه های ” خرشک رودخان” ، “شهران” و “فرارود”  در جبهه های غربی و شمالی از درفک سر چشمه می گیرند.

 ۳-      در مورد حدود جغرافیایی این کوه  که در نوشته آمده است ، منظور از کوههای “پیشکوه” چه کوههایی هستند ؟ و در کدام منطقه ؟  آیا عنوان رشته کوه خاصی هست ؟ و چه قله هایی در آن قرار دارند ؟  فارغ از اینکه می توان از فراز درفک در مواقعی بسیار خاص گوشه ای از کوههای تخت سلیمان را دید ، آیا نگارنده نمی بایست کوههای بزرگ موجود در بین آنها ، شامل شاه نشین ، ناتش کوه ، بزابن ، گردبن و بلند ترین کوه گیلان ، سماموس را مد نظر قرار می داد ؟  واقعن باید باور کنیم که درفک آن طوری که در نوشته آمده است ، تا دره سه هزار تنکابن امتداد دارد ؟  پس تکلیف کوههای موجود در دو ضلع رودخانه بزرگ “پلرود ” در شرق گیلان ” ، “جنت رودبار” در غرب مازندران “  و “دوهزار”  که کوههای به مراتب بلندتری به نسبت درفک از قبیل : “گردکوه ” ،  “گندیکان” و “سیالان ” بزرگ دارد ، چه می شود ؟  پس دامنه آنها تا کجاست ؟  دوستان عزیز ،  این تصور اشتباه است که دره سفیدرود را نقطه آغازین البرز غربی می دانند . اگر این طور باشد موقعیت مکانی کوههایی به مانند “سرک ” ، “نارنجکل” و خیلی های دیگر که درست چسبیده به ضلع غربی سفید رود ند کجاست ؟  و در شمار چه رشته کوههایی قرار دارند ؟  از نظر علم زمین شناسی و جغرافیایی ما رشته کوههای مجزایی به نام “تالش” نداریم . بلکه  رشته کوههای عظیم و طولانی البرز در ایران از شرق استان خراسان  تا جنوب دره و رودخانه آستاراچای گیلان کشیده شده است . بی دلیل نیست که بلندترین کوه اروپا در قفقاز مزین به نام زیبای “البرز” یا “البروس” می باشد . البرز در نقاط مختلف نیمه شمالی ایران به رشته کوههای کوچکتری تقسیم شده است که از شرق به غرب میتوان به : کوههای هزار مسجد و بینالود در استان خراسان ، گدارگز در سمنان ، بوزداغ و شلمی در گلستان ، واریان و مجموعه تخت سلیمان و علم کوه در مازنداران و البته کوههای تالش در گیلان و بسیاری دیگر را نام برد .

۴-      یخچال درفک : این فرورفتگی سنگی یکی از مشخصات بارز کوههای آهکی است که در جاهای مختلف بر اثر فرسایشی که جریان آب و باد  در طی صدها هزار و میلیونها سال به وجود می آورند، پدید می آید . این نمونه ها از ارتفاع ۱۷۰۰ متر به بالا در دور تا دور درفک از قبیل “جیرونی” ، بالای اربو ناو ، “گرده تال” ، “هشت کول بین” ، “لبی کنار” ” میانه سرا” و . . .  دیده می شوند .

۵-      آوردن تنها دو مسیر از مسیرهای متعدد و زیبای صعود به معروفترین کوه گیلان ، جفای بسیار زیادی در حق درفک است . درفک دارای بیش از ۱۰ مسیر صعود ثبت شده است که هر کدام از آنها دارای ویژه گیهای منحصر به فردی است  با مبادی صعود مختلف از قبیل :  رودسرا ،  موش بیجار ، گرد پشته و کرد میر از جبهه شمالی و شمال غربی . اسطلخ جان ، شیر کوه  و راجعون  از مسیر غربی .  دفراز ، سی دشت و نورالعرش از مسیر جنوبی .  اربو ناو  و شاه شهیدان از مسیر جنوب شرقی و شرقی .

۶-      پوشش گیاهی : آیا پوشش غنی گیاهی درفک بر اساس آنچه که در نوشته مذکور آمده است ، تنها منحصر به وجود “گزنه ” است ؟!  این کوه با داشتن عمیق ترین و وسیع ترین جنگلهای پهن برگ خزانی ، به عنوان یکی از نادرترین مناطق جنگلهای هیرکانی حداقل در سطح قاره آسیاست . وجود توده های تقریبن منحصر به فرد گیاهی  موسوم به “اوری” و اورس” و همچنین “سرخ دار” در آن ، درفک را متمایز از بسیاری کوههای دیگر نموده است .

مجددن بر این نکته تاکید می کنم که ارایه ملاحظاتی در خصوص نوشته “درفک آتشفشان خاموش منطقه گیلان” به معنای نادیده گرفتن زحمات نویسنده آن مطلب نیست و صرفن برای این است که  حق بیشتری در باره درفکی  ادا شود که هنوز در میان جنگلها و یالهای بکرش و در دیواره های سترگش ناشناخته های بسیاری برای ما کوهنوردان دارد .

“باقی بقایتان “

مسعود سلیم پور  / مهر ۹۲