خونریزی:

خونریزی یعنی خارج شدن خون از درون عروق خونی در نتیجه جراحت و بریدگی.

اهداف کلی در خونریزی:

۱-                       شناسایی وضعیت مصدوم و شدت از دست رفتن خون

۲-                       مهار خونریزی

۳-                       تمیز نگه داشتن زخم و پوشاندن آن با گاز استریل جهت به حداقل رساندن خونریزی و ممانعت از بروز عفونت

۴-                       انتقال مصدوم به بیمارستان

با توجه به نوع عروق آسیب دیده خونریزی ها به سه دسته تقسیم میشوند:

خونریزی سرخرگی (شریانی): خون تا یک متر از زخم بیرون می جهد و خطرناکترین نوع است زیرا خون با سرعت خیلی زیادی از دست می رود، و باعث کاهش شدید حجم خون می شود. در این نوع خونریزی، احتمال لخته شدن نیز کمتر است زیرا خون زمانی لخته می شود که جریان نداشته باشد یا جریان آن کُند باشد. هرچند، کمتر احتمال دارد که شخصی آنقدر خونریزی کند تا بمیرد و قابل کنترل نباشد، مگر اینکه یک شریان خیلی بزرگ بریده باشد.

خونریزی سیاهرگی (وریدی): خون به آهستگی از وریدی می جوشد و بیرون می آید. این نوع خونریزی بهتر از خونریزی شریانی بند می آید. بیشتر وریدها وقتی بریده شوند، روی هم می خوابند. البته، خونریزی از وریدهای عمقی ممکن است مانند خونریزی شریانی هم شدید باشد و هم به سختی بند بیاید

خونریزی مویرگی : که شایعترین نوع خونریزی است، خون ازمویر گها نشت می کند. این خونریزی اغلب خیلی شدید نیست وبراحتی هم بند می آید، بیشتر اوقات هم لخته تشکیل میدهد و خود بخود متوقف می شود..

با توجه به کانون خونریزی ، خونریزی ها به دو دسته تقسیم میشوند:

خونریزی داخلی : در خونریزی داخلی خون از درون عروق خارج شده ولی داخل بدن باقی میماند . یعنی خون به درون حفرات بدن مثل شکم ، قفسه سینه ، جمجمه و… میریزد. این خونریزی را با چشم نمی توان دید و تشخیص آن مشکل است. خونریزی داخلی یا از آسیب و ضربه ای ناشی میشود که پوست را پاره نمیکند و یا در اثر اختلالاتی غیر از ضربه است. مانند زخم معده.

توجه:  در خونریزی داخلی از دادن غذا و آب به مصدوم از راه دهان خود داری کنید.

لباسهای تنگ او را آزاد کنید. مصدوم را آرام کرده و گرم نگه دارید.

علایم و نشانه های خونریزی :

در مراحل اولیه و یا خونریزی های خفیف به جز رنگ پریدگی مختصر پوست و افزایش تعداد ضربان قلب علایمی دیده نمیشود ولی با شدت خونریزی علایم زیر ظاهر میشوند:

۱ – تشنگی

۲- ضعف و بی حالی ، بیقراری و پرخاشگری

۳-تند شدن ضربان قلب و ضعیف شدن نبض های محیطی

۴-تنفس سریع و سطحی

۵-تهوع و استفراغ

۶-احساس سبکی سر و سرگیجه ، سردی پوست

۷-افت فشار خون

۸-ظاهر شدن عرق سرد روی پیشانی و صورت

۹-خواب آلودگی

۱۰-احساس سرما

نکاتی در مورد خونریزی:

۱-در ارائه کمکهای اولیه سرعت به خرج دهید.تاخیر ممکن است به قیمت از دست رفتن جان مصدوم تمام شود.

۲-حفظ راه هوایی مناسب

۳-گرم نگه داشتن مصدوم با استفاده از پتو

۴-هرگز از مواد کثیف مانند خاکستر و یا سیگار ، گل و یا نفت جهت بند آوردن خونریزی استفاده نکنید..

۵-برای رساندن خون بیشتری به مغز ، پاهای مصدوم را بالا برده و سر او را پایین قرار دهید.

۶-در صورتی که خون لخته شده باشد از کندن و تمیز کردن آن خودداری کنید ، زیرا اینکار سبب خونریزی مجدد میشود.

۷-هرگز اشیاء تیز فرو رفته در زخم را خارج نکنید ، امکان تشدید آسیب و خونریزی بیشتر وجود دارد.

۸- زخم را با دست برهنه لمس کنید. اگر خواستید از دست خود استفاده کنید، این راه باید آخرین انتخاب شما باشد. پس از اینکه خونریزی بند آمد، خیلی سریع و به شدت دست خود را با آب و صابون بشویید.

۹- از فشار مستقیم برای جراحت چشم، یا زخمی که در آن چیزی فرورفته، یا شکستگی جمجمه استفاده کنید.

۱۰- پوششی را که خون را به خود گرفته است، از روی زخم بردارید، بلکه باید پارچه ای دیگر روی آن بگذارید و به فشارآوردن ادامه دهید.

۱۱- از تورنیکه بندرت استفاده میشود زیرا به اعصاب و ر گها آسیب وارد میکند و استفاده از آن باعث از دست رفتن دست یا پا می شود. با اینحال اگر می خواهید از تورنیکه استفاده کنید، از یک جنس مسطح و پهن )نه طناب یا سیم( استفاده کنید و آن را شُل نبندید.

اقدامات اولیه در خونریزی( چه باید کرد؟)

۱- با پوشیدن دستکش معاینه خود را در برابر بیمار یهای احتمالی محافظت کنید. اگر دستکش نبود، از چند لایه گاز، یا پوشش پلاستیکی، کیسه نایلون، پارچه تمیز یا یک پوشش ضد آب استفاده کنید. می توانید از خود مصدوم بخواهید تا با دست خودش روی زخم فشار وارد کند. همین که خونریزی بند آمد و به زخم رسیدگی شد،خیلی سریع دست خود را با آب و صابون بشویید

۲-روی زخم را با برداشتن یا بریدن لباس باز کنید تا منشأ خونریزی را بیابید.

۳ -یک گاز استریل یا پارچه تمیز مانند دستمال کاغذی، یا حوله را روی تمام زخم بگذارید و با انگشتان یا کف دست خود روی زخم فشار مستقیم وارد کنید. گاز یا پارچه اجازه می دهد که شما یک فشار یکنواخت وارد کنید.

۴ -اگر خونریزی از بازو  یا  پا باشد، همچنان که فشار وارد می کنید تا جلوی جریان خون را بگیرید، منطقه مجروح را بالاتر از سطح قلب نگه دارید. با این کار بدن به سختی میتواند خون را به علت جاذبه زمین به اندام آسیب دیده پمپ کند.

۵- اگر خونریزی همچنان ادامه دارد، فشار را طوری روی زخم نگه دارید که جریان خون را کاهش دهد. نقطه فشار جایی است که شریان نزدیک سطح پوست و از کنار یک استخوان عبور میکند و می توان آن را روی استخوان فشار داد. مناسبترین نقاط فشار در دوطرف بدن، نقطه براکیال )بازویی( در داخل بازو و نقطه فمورال )رانی( درکشاله ران است.

۶- برای آنکه آزادانه بتوانید به دیگر جراحت های مصدوم یا مصدومان دیگر بپردازید، از یک بانداژ فشاری برای بستن زخم استفاده کنید.برای این کار یک لوله گاز را محکم از بالا تا پایین زخم و دورپانسمان بپیچید.

۷-اگر نمیتوانید فشار مستقیم وارد کنید )مثلاً استخوان بیرون زده، یا شکستگی جمجمه رخ داده، یا شیئی فرورفته(، برای بندآوردن خونریزی از یک گاز حلقه ای شکل )مانند دونات( استفاده کنید. برای این کار یک باند باریک را چندین بار دور چهار انگشت خود بپیچید تا به شکل یک حلقه در بیاید. سر دیگر باند را از درون حلقه بگذرانید و این کار را تکرار کنید و دور تا دور حلقه را آنقدر باند بپیچید تا  تمام حلقه پوشانده شود.

۸- هنگامی که خونریزی بند آمد اقدامات مراقبت از زخم را انجام دهید.

نکاتی در مورد خونریزی داخلی : ( بدنبال چه باید بود؟ )

پیدا شدن نشانه های خونریزی داخلی ممکن است چند روز طول بکشد:

• کبودی یا له شدگی پوست

• درد، حساسیت به لمس، سفت شدن، یا کبود شدن شکم

• استفراغ یا سرفه خونی

• مدفوع سیاهرنگ یا حاوی خون قرمز روشن

(چه باید کرد؟)

در مورد یک خونریزی داخلی شدید، این مراحل لازم است:

ABC  را بررسی کنید.

منتظر استفراغ باشید. اگر مصدوم استفراغ کرد، او را در حالی که دراز کشیده است به پهلو برگردانید تا محتویات بیرون بیاید. با این کارمحتویات وارد راه هوایی نمیشود و به علاوه از خروج محتویات معده نیز جلوگیری به عمل می آید.

برای درمان شوک ۲۰ تا ۳۰ سانتیمتر پاهای مصدوم را بالا ببرید و روی او را با کت یا پتو بپوشانید تا گرم شود.

خیلی سریع بدنبال مراقبت های پزشکی باشید.

منابع: اصول کمکهای اولیه و احیاء

کمکهای اولیه ( انجمن پرستاری )