باشگاه کوهنوردی تیلار گروه کوهنوردی تیلار رشت نکته مهم : در جریان امداد رسانی ، پس از بررسی علائم حیاتی ، عمل ( بررسی از فرق سر تا نوک انگشتان ) head- toe examination ) (را به شرح زیر انجام میدهیم :
(۱و۲و۳ – بررسی علائم حیاتی )
۴ – بررسی میزان هوشیاری مصدوم alertness
* در بررسی هوشیاری ، GCS مصدوم به ما نشان میدهد که درجه هوشیاری یا عدم هوشیاری فرد مصدوم تا چه حد میباشد . ( که میزان آن از ۳ الی ۱۶ میباشد )
۵ – هرگونه شکستگی در جمجمه و فک و صورت مورد بررسی قرار می گیرد .
۶ – خونریزی از گوش مورد بررسی قرار می گیرد .
۷ – تغییر در اندازه مردمک چشم مورد بررسی قرار می گیرد .
۸ – رنگ پوست مورد بررسی قرار می گیرد .
۹ – هرگونه تغییر شکل در اندامهای متقارن مورد بررسی قرار می گیرد .
۱۰ – هرگونه خونریزی در اندامها و اعضای بدن مورد بررسی قرار می گیرد .
نکته : در معاینات بیمار ( مصدوم ) یافته ها دو گونه اند :
۱ – پزشک یا امدادگر می یابد . signs
۲ – مصدوم یا بیمار یا همراه او شرح میدهد . symptom
نبض:
بـه ضربان شریانها اطلاق میگردد که از موج فشاری که دررگــها سیر میکند پدید می آید. (نبض به سبب حرکت روبه جـلو خـون ایجاد نمی گـردد) سـرعـت ایـن مـوج در نـاحـیـه سـرخـرگ آئـورت ۵-۳ متـر در ثـانـیـه، در عـروق مـحیطی ازقـدرت آن کـاسـتـه شده اما به سرعتش افزوده می گـردد، بنابراین سرعت آن در انشعابات شریانهای بزرگ ۱۰-۷ متر در ثانیه و در شریانهای کوچک ۳۵-۱۵ متر در ثانیه است. موج فشار نبض ۱۵ برابر سریعتر از جریان خون منتقل میگردد.
* تعداد ضربان نبض در دقیقه در افراد سالم برابر با تعداد ضربان قلب در دقیقه است، اما در آریتمی (ضربان قلب نامنظم) ضربان نبض و قلب یکسان نبوده و ضربان قلب بایستی توسط گوشی طبی و سمع صدای قلب تعیین گردد.
* خصوصیات نبض شامل سرعت، ریتم (منظم و یا غیر منظم) و قدرت (ضعیف و یا قوی) می باشد.
* سرعت ضربان نبض در افراد سالم در حالت استراحت ۱۰۰-۶۰ بار در دقیقه، در هنگام خواب ممکن است تا ۴۰ بار در دقیقه و پس از فعالیت شدید جسمی به ۲۲۰-۲۰۰ ضربان در دقیقه نیز برسد.
* تعداد ضربان قلب و یا نبض در دقیقه به سن، جثه، وزن و آمادگی جسمانی افراد بستگی دارد.
حدود نرمال ضربان نبض در سنین مختلف در حالت استراحت به قرار زیر است:
۱- نوزادان: ۱۷۰-۱۰۰ (متوسط ۱۴۰) بار در دقیقه.
۲- کودکان ۱۰-۱ سال: ۱۴۰-۶۰ (متوسط ۹۰) بار در دقیقه.
۳- کودکان ۱۰ سال به بالا و مردان بالغ: ۱۰۰-۶۰ (متوسط ۷۲) بار در دقیقه.
۴- در ورزشکاران حرفه ای: ۶۰-۴۰ بار در دقیقه.
۵- افراد مسن: ۶۵-۵۰ بار دردقیقه.
۶ – زنان بالغ: ۸۶-۷۶ بار در دقیقه.
نحوه گرفتن نبض:
نبض را با دو انگشت اشاره و میانی بایستی حس کرد. با انگشت شست اقدام به گرفتن نبض نکنید چراکه شست خود دارای نبض است و با نبض سایر نقاط تداخل ایجاد میکند. انگشتان اشاره و میانی باید روی شریان قرار گرفته و با اعمال فشار اندک در برابر یک ساختار محکم نظیر استخوان نبض لمس گردد.
نقاط نبض دار بدن:
۱- نـبـض رادیـال و یا زند زبـریـن (RAIDAL PULSE): درسمت خارجی مچ دست (سمت شست) واقع شده است .
۲- نـبـض زنـد زیرین(ULNAR PULSE): در سمت داخلی مچ (انگشت کوچک) واقع شده است.
۳- نـبـض کـاروتـیـد و یا گردنی(CAROTID PULSE):
در گردن در طول لبه خارجی نای و یا زیر فک واقع است.
* از اعـمـال فـشـار زیـاد روی شـریان هـای گـردنی جداً اجـتــناب کنید، چراکه تحریک گیرنده های فشار آن (با لمس مـحـکم) مـیتواند کاهش ضربان قلب و یا حتی توقف قلب را در پـی داشته بـاشـد.
هـمـچـنین نـبـایـد دو شـریـان گردنی هـمزمـان لـمـس گـردند. لـمــــس همزمان دو شریان گردنی غـش و یـا ایسکـمی (کاهش خونراسانی موقت به قلب) را در پی خواهد داشت.
۴- نبض بازویی و یا براکیال(BRACHIALPULSE):
میان عضلات دوسر و سه سر و در قسمت میانی و داخلی آرنج واقع است.
۵- نبض رانی(FEMORALPULSE):
در کشاله ران واقع است.
۶- نبض پس زانو(POPLITEAL PULSE):
در پشت زانو واقع است. برای لمس آن زانو بایستی ۱۲۰ درجه خم گردد.
۷- نبض پشت پایی (DORSALIS PEDIS):
در روی پا و وسط دو قوزک واقع است.
۸- نبض درشت نی خلفی(TIBIALIS POSTERIOR PULSE):
در پشت قوزک داخلی پا واقع است.
۹- نبض گیجگاهی(TEMPORAL PULSE) :
روی شقیقه ها درست کنار گوش واقع است.
۱۰- نبض اپیکال(APICAL PULSE):
همان مکانی است که پزشکان با گوشی طبی ضربان قلب را شمارش میکنند.
نکته:چنانچه فشار سیستولیک فرد پایین تر از ۹۰ میلی متر جیوه باشد نبض رادیال غیر قابل لمس خواهد شد.
چنانچه فشار سیستولیک فرد پایین تر از ۸۰ میلی متر جیوه باشد نبض بازویی غیر قابل لمس خواهد شد.
نکته: چنانچه فشار سیستولیک فرد پایین تر از ۶۰ میلی متر جیوه باشد نبض کاروتید غیر قابل لمس خواهد شد. از آنجایی که فشار سیستولیک به ندرت تا این اندازه افت میکند، فقدان نبض گردنی معمولا نشانه مرگ است.
نحوه اندازه گیری نبض :
تعداد ضربان نبض را در ۱۵ ثانیه شمارش کرده و آن را در عدد ۴ ضرب کنید، و یا تعداد ضربان را در مدت زمان ۱۰ ثانیه شمارش کرده و سپس آن را در عدد ۶ ضرب کنید.
هنگام گرفتن نبض زمان گیری باید از اولین موج نبض شروع شده و این نبض برابر با صفر فرض شود. سپس نبض بعدی به عنوان شماره ۱ به حساب آورده گردد. بنابراین شمارش باید از صفر شروع شود و نه از یک.
* به ازای هر ۰٫۵۶ درجه سانتی گراد تب (افزایش دمای بدن) سرعت قلب و نبض ۱۰ ضربان افزایش می یابند.
کاهش فشار خون تعداد ضربان نبض و قلب را افزایش میدهد.
مصرف غذا و روند گوارش ضربان قلب را اندکی افزایش میدهد.
ضربان قلب ماکزیموم:
حداکثر تعداد ضربان قلب و یا نبضی است که قلب قادر به تولید آن میباشد.
این تعداد ضربان با فرمول زیر قابل سنجش است:
ضربان قلب ماکزیموم = سن -۲۲۰
ضربان قلب هدف:
حد ضربان قلبی است که در آن به سیستم قلبی عروقی بدن صدمه نرسیده وبه بدن فشار وارد نمیگردد. هنگام فعالیت بدنی نباید تعداد ضربان قلب از حد ضربان قلب هدف فراتر رود. ضربان قلب هدف معمولا ۸۰-۶۰ در صد ضربان قلب ماکزیموم میباشد.
زمان بازگشت به حالت اولیه:
مدت زمانی است که پس از فعالیت جسمی، ضربان قلب به ضربان در حال استراحت بازمی گردد. هر چه این زمان کوتاهتر باشد، فرد از آمادگی جسمی بالاتری برخوردار است.
علل تعداد ضربان بیشتر ازحد نرمال:
شوک- خونریزی- گرما زدگی – کم آبی – تب- درد – هیجانات – فعالیت بدنی – استرس- پرکاری غده تیروئید- کم خونی- مصرف کافئین و سایر محرکات – استعمال سیگار- مصرف داروهای ویژه درمان آسم.
علل تعداد ضربان کمتر از حد نرمال:
کم کاری غده تیروئید-مصرف داروهای قلبی عروقی-بیماریها ونارساییهای قلبی-افت حرارت بدن-بی اشتهایی عصبی-گرمازدگی شدید-مصرف سرکوب کننده ها(مثل الکل(
علل نبض ضعیف :
نارسایی های قلبی – شوک – فشار خون پایین- کم آبی – خونریزی – استفراغ شدید – سوء تغذیه.