طرح «شرپا-اورست» برای تطبیق بدن با کمبود اکسیژن

طرح موسوم به «شرپا-اورست» مکانیسمهایی را بررسی می کند که با ما امکان می دهد خودمان را در ارتفاعات بالا با کمبود اکسیژن تطبیق بدهیم. این طرح در بیمارستان «سن پائو» در بارسلون آغاز شده است و در حال حاضر در بیمارستانی میدانی در پایگاه کوهپایه اورست در دامنه های نپال و در ارتفاع ۵۴۰۰ متری در حال اجراست.
گروهی از دانشمندان بارسلونا به هیمالیا سفر کرده اند تا به گروه فران لاتوره، کوهنورد بپیوندند. او بتازگی قله اورست را فتح کرده اند. فران ۱۴امین بار است که به قله ای با ارتفاع بیش از هشت هزار متر صعود کرده است. راهی که او طی کرده، طولانی و مشکل بوده است.

او می گوید: «این چادر خانه موقت من است. به میل خودم مرتبش می کنم. اما وقت زیادی را باید در اینجا تنها سر کنم. دلم برای خانه و دوستان و اطرافیان تنگ می شود و گاهی اوقات احساس افسردگی می کنم.»

لاتوره یکی از کسانی است که در طرح شرپا – اورست شرکت کرده است. این طرح پیشگامانه مکانیسمهایی را بررسی می کند که به ما امکان می دهد خودمان را در ارتفاعات بسیار بلند با کمبود اکسیژن وفق بدهیم.

در اینجا از ۱۵ کوهنورد از سراسر جهان و ۲۲ نفر از افراد بومی نپال که «شرپا» نامیده می شوند، نمونه خون گرفته می شود. به برق دسترسی نیست و نمونه های خون در یخ های یخچال خومبو، در منطقه خومبو در شمال شرق نپال و میان کوههای اورست، نگهداری می شوند. سپس از آنجا با هلیکوپتر به کاتماندو، پایتخت کشور نپال فرستاده می شوند.

نمونه های چند هفته بعد برای آنالیز به بیمارستان سن پائو در بارسلون برده می شود.طرح شرپا-اورست در اینجا آغاز شد و گسترش یافت.
دو مکانیسمهای تطبیق بدن در ارتفاعات بسیار بلند

دو مکانیسمی که به ما امکان می دهد خودمان را با ارتفاعات بسیار بلند تطبیق دهیم، یکی تکاملی است که به جهش بستگی دارد و این جهشها هزارها سال وقت می خواهد؛ و دیگری وراژنتیکی است که نحوه بیان ژنها را کنترل می کند.

خوزه مانوئل سوریا، سرپرست بخش ژنومیک موسسه تحقیقاتی سن پائو در این باره می گوید: «وقتی خودمان را در معرض وضعیت های حاد محیطی قرار می دهیم، چه رفتن به ارتفاعات باشد و چه رفتن به محیطی با اکسیژن کم، توالی بازهای “دی ان ای” تغییر نمی کند. چیزی که در این وضعیتها تغییر می کند تنظیم بیان این ژنهاست و این چیزی است که می خواهیم بررسی کنیم.»

نمونه هایی که در هیمالیا گرفته شده اند با نمونه هایی از پنجاه بیمار با مشکلات تنفسی مثل آسم، بیماری مزمن انسداد ریه و بیماری مزمن کمبود اکسیژن، مقایسه می شود.

اریول سیبلیا، متخصص ریه از بیمارستان سن پائو در این باره می گوید: «هدف پروژه، فهم این است چطور خود را با غلظتهای مختلف اکسیژن تطبیق می دهیم. در سطح دریا، در اردوگاه کوهپایه اورست، سپس در ارتفاعات بیش از هشت هزار متر. سپس نتایج را با نتایج بیمارانمان مقایسه می کنیم. مثل این است که این افراد همیشه با کمبود اکسیژن مواجه هستند.»
این پروژه برای چه کسی فایده دارد؟

علاوه بر کسانی که بیماری های مزمن تنفسی دارند، این طرح برای کسانی که به سرزمین های مرتفع سفر می کنند و کوهنوردانی مثل فران لاتوره فایده دارد. او پس از ۱۴ بار صعود به ارتفاع بیش از ۸۰۰۰ متر باز هم در پی چالش های جدید است.

او در این باره می گوید: «واقعیت این است که پس از ۱۴ بار صعود به ارتفاع بیش از ۸۰۰۰ متر، هنوز کارهایی هست که باید بکنم. یکی از آنها بازکردن راهی تازه به قله ای هشت هزار متری است. طی آخرین صعود تلاش کردم به این هدف برسم اما موفق نشدم. یکی دیگر صعود اورست از دامنه شمالی بدون کمک اکسیژن است. بعد از آنها کارهای مشخص تری مثل صعود به قله “سروتوره” و دیواره شمالی “ایگر”. برای یک کوهنورد فقط همین کارها مانده که تا قبل از آویزان کردن چکمه هایش به انجام برساند.»

منبع: euronews