“چگونه یک گزارش برنامه کامل بنویسیم ؟ “

نام برنامه

شامل نام قله مورد نظر یا نام مسیری که باید طی شود، می باشد. مثلا” قله توچال

هدف برنامه

هدف می تواند شامل صعود به یک قله، پیمایش منطقه ای جنگلی یا کویری یا دره ای و یا شناسایی و پیمایش مسیری جدید در منطقه مورد نظر باشد.

نوع برنامه

۱- گلگشت (سبک، همگانی با پیاده روی کوتاه مدت، کمپینگ در مناطق خوش آب و هوا) ۲- نیمه سنگین (برنامه های ۱ روزه کوهنوردی و صعود به قله در شرایط آب و هوایی خوب، برنامه های منطقه گردی ۱ الی ۵/۱ روزه در شرایط آب و هوایی خوب) ۳- سنگین (برنامه های چند روزه کوهنوردی و منطقه گردی، پیمایش خط الراس) ۴- فنی (برنامه های کوهنوردی که در زمستان برای اجرا نیاز به ابزار و حمایت دارند، سنگنوردی و دیواره نوردی، صعود یخچال، فرود از آبشار و یا هر برنامه ای که شرکت در آن مستلزم به کارگیری ابزار فنی و آشنایی کامل با نحوه کار با آنها باشد).

سرپرست

نام سرپرست آن برنامه

تاریخ اجرا

تاریخ شروع و پایان برنامه

نام استان، شهر یا ده که برنامه از آنجا آغاز می‌شود

مثل: استان لرستان- شهرستان درود- روستای پنبه ریز

نحوه دسترسی به شهر یا روستای صعود از تهران

در این قسمت باید تمام دسترسی ها ی زمینی و هوایی ذکر شود. برای مثال نحوه دسترسی به روستای پنبه ریز برای پیمایش دره نگار:

۱-                         قطار لوکس درجه ۱ به قیمت هر نفر ۴۵۳۵ تومان از تهران به مقصد اندیمشک که در درود ایستگاه دارد.

۲-                         اتوبوس از ترمینال جنوب تهران به مقصد درود.

وانت برای رسیدن به مبدا حرکت، هر وانت به قیمت ۲۵۰۰۰ تومان.

مسیر رفت (محل شروع و مختصات جغرافیایی)

۱- آغاز هر برنامه معمولا” یک روستا می باشد که باید نقطه شروع حرکت و مشخصات آن قسمت به طور کامل ذکر گردد، زیرا برخی روستاها پای صعود چندین قله و یا ترکیبی از قله و مسیرهای پیاده روی می باشند که در موقع شروع حرکت دو مسیر از هم جدا شده و یا قسمتی از مسیرها مشترک و سپس از هم جدا می شود. توجه نکردن به این مورد گاهی موجب اشتباه تیم و از دست دادن زمان و اتلاف وقت می شود.

۲- نوع مسیر حرکت می تواند دشت و پاکوب کفی، یا پاکوب با شیب ملایم و یا تند روی یالها  باشد. پاکوب گاهی روی شن اسکی ها ایجاد شده مانند مسیر رسیدن از روستای جانستون به دشت جانستون که بعد از جدا شدن از حریم رودخانه پاکوبی با شیب ملایم روی مسیر شن اسکی داریم. البته هیچ گاه شن اسکی مسیر مناسبی برای صعود نیست ولی گاهی این امر اجتناب ناپذیر است و باید در انتخاب مسیر روی شن اسکی ها نهایت دقت را نمود و در مسیرهای ریزشی اقدام به صعود ننمود. همچنین می تواند مسیر حرکت در بستر رودخانه ( پیمایش تنگه واشی) و یا ترکیبی از پاکوب دره ای و بستر رودخانه (پیمایش دره نگار) باشد.

جان‌پناه‌ها (محل و مختصات جغرافیایی)

جانپناه ها روی قله ها و یا قبل از قله روی یالها و محلهای مناسبی که کمتر در معرض وزش باد باشد، احداث می شود. جانپناهها به شکل ۱ یا ۲ طبقه، فلزی یا سنگی مشاهده می شود. معمولا” جانپناههای فلزی را با رنگ روشن (قرمز و زرد) رنگ آمیزی می کنند تا از فاصله دور قابل تشخیص باشد. گاهی جانپناهها در نزدیکی چشمه های دائمی و یا فصلی احداث می شود و معمولا” کنار آنها جای زدن ۱ یا چند چادر وجود دارد. ظرفیت جانپناهها متغیر است، مثلا” جانپناه بارگاه در جبهه جنوبی دماوند جزو جانپناههای بزرگ به حساب می آید و جانپناه قله توچال جزو جانپناههای کوچک به حساب می آید. تمامی اینها که گفته شد نه از منظر نگاه تخصصی به جانپناهها گفته شد که از تخصص بنده خارج است، بلکه تنها بیانگر مواردی است که می تواند برای ثبت مشخصات یک جانپناه به غیر از مختصات جغرافیایی آن مورد توجه قرار گیرد.

مختصات جغرافیایی قله

شامل طول و عرض جغرافیایی و ارتفاع  قله که با GPS   قابل ثبت می باشد.

مسیر برگشت (محل اتمام و مختصات جغرافیایی)

می تواند همان مسیر رفت از روی یال یا شن اسکی باشد و یا اینکه فرود از جبهه دیگری صورت گیرد. در هر حال اگر مسیر برگشت با مسیر رفت یکی نباشد باید مختصات و یا مشخصات یال یا شن اسکی فرود و فاصله و موقعیت آن از قله را مشخص نماییم. (مثلا” مسیر فرود از جبهه شمالی و با گرای صفر از پاکوب مشخصی بعد از صعود قله جدا می شود).

نوع مسیر

پاکوب، مالرو، شن اسکی، درگیری با سنگ، صعود و فرود با ابزار و حمایت که در بحثهای فنی و ابزارگذاری باید نوع کارگاهها اعم از طبیعی و مصنوعی و سایر مشخصات فنی مسیر کاملا” مشخص شود (البته این بحث کاملا” تخصصی است و مثالهای بنده نمی تواند همه جوانب کار را تحت پوشش قرار دهد و از حیطه تخصص بنده خارج است).

ویژگی برجسته منطقه (حیوان، گیاه)

نمای کلی از پوشش گیاهی و جانوری منطقه بیان شود. مثلا” اینکه  در مسیرهای جنگلی احتمال دیده شدن حیوانات وحشی وجود دارد.

فصل­های صعود و بهترین فصل صعود

در پیمایش دره ها اواخر فصل بهار و فصل تابستان لحاظ می شود تا از خطر سیل در امان باشیم. و در زمستان به دلیل خطر ریزش بهمن این مسیرها پیمایش نمی شود. البته در این برنامه ها باید به وضعیت جدول بارش منطقه و اطلاعاتی که از هیئتهای کوهنوردی منطقه به دستمان می رسد توجه کافی مبذول داریم و وضعیت آب و هوایی منطقه را قبل از برنامه  از روی سایتها و پایگاههای هواشناسی چک کنیم. در برنامه های کوهنوردی نیز اگر گذرمان از درون دهلیزها و شکافهای یخی صورت می گیرد، معمولا” زمانی برای برنامه های زمستانی در نظر گرفته می شود که هوا تثبیت کافی داشته و رو به اواخر زمستان و آب شدن برفها نباشد تا در صعود ها و فرودهایمان با مشکل ریزش بهمن و همچنین گیرافتادن در حجم برف زیاد که شل شده و در آن فرو می رویم، در امان باشیم.

افراد شرکت کننده

نام اسامی شرکت کننده در برنامه با مشخص نمودن مسئول تدارکات و مسئول فنی برنامه و عقب دار و جلودار تیم  در این قسمت ثبت می شود. اگر افراد شرکت کننده از طرف سرپرست به گروهک تقسیم شده باشند سرگروه هر گروهک باید مشخص شود.

نکته خاص برنامه

این قسمت می تواند شامل تجربیات شخصی و تیمی برنامه در یک تصمیم گیری و یا شامل مسیر برنامه باشد. برای مثال در سالی که بارش برف و باران زیاد بوده بعضی پاکوبها که سالهای پیش از آنها تردد می شده و GPS   آن ثبت گردیده است ممکن است با ریزش بهمن یا جاری شدن سیل تخریب شده باشد و تیم ما با حضور در منطقه متوجه این موضوع می شود. پس باید نقاط GPS   مسیر اصلاح شده و در گزارش به صورت کامل و شفاف در مورد مسیر تردد جدید و پاکوبهای احتمالی توضیح دهیم.

توضیحات شامل:

تعیین زمان لازم برای پیمودن هر قسمت از مسیر

مسیرهای کوهنوردی و سایر برنامه ها را می توان با توجه به تعداد روزهای برنامه و زمانبندی و هدف گذاری سرپرست برنامه به قسمتهای مختلف تقسیم نموده و با توجه به سطح نفرات و نوع پیمایش که امکان دارد سرعتی باشد اقدام به تعریف زمان لازم برای پیمایش آن قسمت از مسیر نمود. برای مثال در صعود به دماوند از جبهه جنوبی در فصل تابستان که تیم در سطح آمادگی متوسط قرار دارد و برنامه به شکل ۲ روزه طراحی گردیده است، می توانیم زمان صعود روز اول تا محل کمپ موردنظرمان را جداگانه با حذف استراحتها و با ذکر اینکه هر نفر تمامی بار خود را حمل می کند محاسبه نماییم. در عوض روز حمله به قله هر نفر فقط آب و تنقلات و بادگیر با خود تا قله حمل می کند و با توجه به شرایط ارتفاع و نفرات صعود کننده می توان برای این قسمت از صعود نیز زمانبندی تعریف کرد.

محل‌های مناسب برای تهیه آب آشامیدنی

در این قسمت باید تمامی محلهایی که در فصل صعود، آب مناسب برای استفاده دارد با ذکر میزان آب و مختصات آن نقطه مشخص نمود. این نقاط می تواند آب چشمه های دائمی و فصلی، آب برفچال (دقت شود که از برخی برفچالها همیشه نمی توان آب برداشت. برای مثال در صعود به دماوند از جبهه شمالی در فصل تابستان برداشتن آب تنها در ساعات ابتدایی روز از یخچال امکان پذیر است و با گرم شدن هوا احتمال ریزش سنگ و بروز حادثه وجود دارد) باشد.

تهیه غذا ( میتوان خرید یا باید برد)

در برنامه هایی که تیم یا نفر برای رسیدن به ابتدای مسیر پیمایش به استان یا شهر دیگری سفر می کند می توان نزدیکترین نقاطی که می توان کمبود مواد غذایی را جبران نمود، مشخص کرد. در بعضی مسیرهای عمومی کوهپیمایی مانند کوههای شمال تهران و پناهگاه شرقی سبلان امکان تهیه مواد غذایی در مسیر صعود وجود دارد.

محل‌های مناسب برای کمپ‌زنی و شب‌مانی

مسیرهایی که ما در آنها برنامه اجرا می کنیم یا دارای جانپناه و پناهگاه هستند و یا فاقد آن می باشند. اگر مسیر کوهنوردی دارای جانپناه یا پناهگاه باشد، معمولا” اطراف آن، مناسبترین مکان برای برپایی کمپ است در غیر اینصورت مسئول فنی تیم با توجه به شرایط آب و هوایی و زمانبندی حرکت تیم باید بهترین نقطه را قبل از تاریک شدن هوا برای برپایی چادرها انتخاب نماید. این نقطه نباید خیلی بادگیر بوده و در مسیر ریزش بهمن و سقوط سنگ باشد.

آب و هوا و درجه حرارت

ثبت این قسمت از آن جهت می تواند مفید باشد که نشان می دهد،  نحوه حرکت تیم و استراحتها و تصمیمانی که در شرایی متفاوت توسط سرپرست یا مسئول فنی تیم گرفته می شود می تواند تاثیر پذیر از شرایط آب و هواییِ زمان برنامه باشد. برای مثال در فصل بهار بسیار با پدیده تخلیه بار الکتریکی در ارتفاعات روبرو می شویم و در عین حال که در ظاهر همه چیز مناسب صعود است ولی سرپرست تصمیم به بازگشت سریع تیم گرفته و از بروز حادثه جلوگیری می کند.

امنیت منطقه

برخی مسیرهای کوهنوردی شاهد بروز اتفاقاتی است که شایسته است به اطلاع دیگر گروهها و کوهنوردان برسد. برای مثال روستای کلاک برای انتخاب آغازِ صعود آزاد کوه در تابستان مناسب نیست، زیرا تجربه نشان داده که رفتار مسئولین این روستا بیشتر به سمت عدم پذیرش حضور کوهنوردان در این منطقه است. یکی از وظایف کوهنوردان هم احترام به عقاید مردم ساکن منطقه ای است که وارد آن می شوند و اگر منطقه ای توریست پذیر نیست، بهتر است وارد آنجا نشویم. علاوه بر این برخی مسیرهای کوهنوردی که نزدیک مرز می باشد، مناسب اجرای برنامه بدون هماهنگی با هیئت استان مورد نظر و مشورت با افراد بومی منطقه نمی باشد.

وجود امداد

یکی از وظایف ما به عنوان کوهنورد قبل از ورود به هرمنطقه و آغاز برنامه، شناسایی نزدیکترین مرکز امدادرسانی پزشکی و امداد کوهستان  است. چرا که در صورت بروز مشکل و یا حادثه ذهنیتی نسبت به محلی که باید از آنجا کمک خواسته و یا مصدوم خود را منتقل کنیم، داشته باشیم. مسیرهای پرتردد کوهنوردی در تابستان اغلب شاهد حضور تیم های امداد و نجات در منطقه می باشد.

آنتن­دهی موبایل

با ورود به هر منطقه ای می توان یکی از تلفنهای همراه در تیم را روشن نگه داشت و اقدام به ثبت نقاطی از مسیر صعود که در آنجا موبایل آنتن می دهد، نمود. چرا که در تکرار برنامه می دانیم که در صورت نیاز به ارتباط تلفنی و درخواست راهنمایی و کمک، در چه نقاطی از مسیر می توانیم مستقر شویم.

راهنماهای محلی

برای آگاهی در مورد لیست راهنماهای محلی هر گذر می توان با هیئت کوهنوردی استان مکاتبه نموده و یا در فضاهای مجازی جستجو نموده و نام تیم ها و افرادی که قبلا” این برنامه را اجرا نموده اند استخراج کنیم. در بین این تیم ها می توان افرادی را یافت که حاضرند به صورت داوطلبانه راهنمایی تیم هایی را که به منطقه وارد می شوند را بپذیرند و اگر راهنمای موردنظر علاقمند بود، می توانیم نام او و تلفن تماسش را در گزارش بیاوریم.

امکان دسترسی به قاطر و تلفن قاطرچی­ها

در مسیرهای پرتردد کوهنوردی می توان از مبدا صعود در روستاها اقدام به کرایه قاطر برای حمل بار و یا درخواست کمک برای حمل مصدوم نمود. داشتن تلفن تماس این افراد در منطقه می تواند در مواقع بروز حادثه در انتقال هر چه سریعتر مصدوم به روستا و انتقال آن به مراکز درمانی کمک کند.

تجهیزات مورد نیاز

تجهیزات هر برنامه به

۱-                  نوع برنامه (قسمت سوم که در این فرم آمده است)،

۲-                  تاریخ برنامه (قسمت پنجم که در این فرم آمده است و توضیحات مربوط به تاریخ صعود در مقدمه)،

۳-                  تعداد روزهای برنامه،

۴-                  نظر سرپرست فنی تیم،

بستگی دارد.

کروکی دقیق مسیر

این کروکی از روی نقشه توپوگرافی مسیر استخراج می شود که طریقه اینکار در کلاسهای نقشه خوانی و جهت یابی در کوهستان آموزش داده می شود.

و عکسی که نشان دهنده مسیر صعود باشد

گزارش نویس با ذوق و سلیقه می تواند نما یا نماهایی از مسیر صعود را عکاسی نموده و سپس با نرم افزارهای کامپیوتری مسیر صعود را در عکس مشخص نماید. در این قسمت می توانید از Google Earth   نیز کمک بگیرید. ابتدا نقاط ثبت شده روی GPS   خود را به کامپیوتر منتقل نموده و بعد از باز کردن فایل با نرم افزار Mapsource   (نرم افزار کار با GPS  ) در قسمت منوی View  ، زیر منوی View in Google Eart   را انتخاب کنید، همزمان با اینکار سیستم شما باید به اینترنت وصل بوده و نرم افزار Google Earth   نیز روی آن نصب باشد، با اینکار تمامی نقاط شما به صورت Online   روی Google Earth   منقل می شود. حال می توانید مسیر صعود را با فرمت JPEG  ، در منوی فایل و زیرمنوی Save  ، در Google Earth   روی کامپیوتر خود ذخیره نمایید.

گزارش نویس

نام گزارش نویس برنامه از آن جهت لازم است که وقتی این گزارش در اختیار دیگران گذاشته می شود، در صورت وجود داشتن هر گونه ابهام و سوال از طرف خواننده گزارش، خواننده می داند که باید با چه شخصی این سوال را مطرح نماید.