کوهنوردی یکی از رشته های جذاب فعالیتهای ورزشی در طبیعت است و هر ساله بر علاقمندان آن افزوده می شود. با توجه به شرایط انجام این فعالیت ورزشی در طبیعت عواملی دخیل هستند که می تواند در سلامتی و ایمنی کوهنوردان تاثیر مستقیم داشته و از این ورزش یک فعالیت فیزیکی لذت بخش بسازد و رعایت نکردن اصول اولیه و علمی آن می تواند باعث بروز حوادثی ناگوار گردد. در این مقاله نکاتی مرور می گردد که می تواند در لذت انجام این فعالییت ورزشی تاثیری به سزا داشته باشد:
اقدامات پیش از حرکت
ـ سعی کنید در شرایط بدنی خوبی باشید: چند هفته پیش از اقامت در کوهستان از تغذیه مناسب استفاده کنید و به نرمش ها و ورزش های متناسب بپردازید.
ـ تجهیزات خود را بازدید کنید: کفش خوب برای راه پیمایی که کف آن لیز نخورد و پا را فشار ندهد و انگشتان پا به راحتی در آن حرکت کند و لباس های گرم پیش بینی کنید. یک بارانی و یک “ملافه مخصوص نجات”، پتوی پلاستیکی فلزی خیلی سبک (با وزن حدود ۶۰ گرم) که حرارت بدن را چند ساعت متعادل نگه می دارد، یک کیف کمک های اولیه، یک چاقو و یک تکه بند در داخل ساک قرار دهید.
ـ به اخبار هواشناسی (از طریق سازمان هواشناسی کشور یا مراجعه به سایت های هواشناسی) توجه کنید تا در اثر هوای نامساعد طی راه غافلگیر نشوید.
ـ تنها حرکت نکنید و حرکت و خط سیر خودتان را به شخصی که در محل اقامت تان باقی می ماند، اطلاع دهید.
● اقدامات حین حرکت
ـ مواظب شیب های علف دار خیس باشید که خیلی لغزنده است.
ـ زیاد تأخیر نکنید و در فکر مراجعت هم باشید، زیرا سرازیر شدن از کوه هم به اندازه بالا رفتن از آن پر زحمت است و اغلب حوادث هنگام پایین آمدن از کوه رخ می دهد.
ـ فکر کنید شما تنها در کوه نیستید و مراقب باشید سبب سقوط سنگ ها نشوید.
ـ مواظب هوا باشید. از رگبار بترسید و اگر وضع هوا تهدیدکننده شد، بلافاصله از راهی که آمده اید، برگردید.
ـ با استفاده از نزدیک ترین راه در فکر یافتن یک محل محفوظ برای حفاظت از ضربات صاعقه باشید.
● نکاتی درباره سرمازدگی
سرمازدگی هنگامی اتفاق می افتد که عضو در معرض سرمای مرطوب در هوای صفر درجه یا پایین تر قرار گیرد. این عارضه، با افت دمای بدن یکی نیست که طی آن درجه حرارت تمام بدن پایین می آید و با یخ زدگی شدید که یک بیماری دردناک و تاولی شکل و خارش دار است و اغلب در نتیجه تماس طولانی پوست با یک جسم سرد و مرطوب (محصولات یخ زده) ایجاد می شود، نباید اشتباه شود.
تظاهر سرمازدگی، با سفید شدن و احساس سوزن سوزن شدن پوست، خارش، سوزش و سپس بیحسی موضعی همراه است. آب محتوی در سلول ها به تدریج یخ می زند و فعالیت سلولی را مختل می کند و بعداً مرگ سلولی فرا می رسد، که همیشه فوری نیست بلکه ممکن است تا دو ماه بعد اتفاق بیفتد.
سرمازدگی ها کم و بیش وخیم اند، از تاول کوچک تا حالت شوک، که نیاز به کمک های حیاتی دارد و با مشاهده ظاهر آن هیچ کس نمی تواند اظهار نظر کند که آیا این عارضه به یک نکروز (سیاه شدن و مرگ عضو) منجر خواهد شد یا جوش خوردگی ساده زخم. اصولا سرمازدگی سه مرحله را طی می کند: خواب رفتگی (حس مورمور در انتهای اعضا)، سرمازدگی مشخص (بیحسی قسمت های یخ زده) و بالاخره گانگرن (که ممکن است متعاقب یک گرم شدن شدید اتفاق افتد) و با دردهای شدید همراه است.
● کارهایی که باید انجام داد
درمان ، بستگی به درجه پیشرفت و مرحله سرمازدگی دارد، ولی یک اصل غیرقابل تغییر باید رعایت شود: هیچ گاه نباید سرمازدگی را با مالش دادن یا قرار دادن فرد سرمازده در کنار وسیله گرمازا معالجه کرد.
● خواب رفتگی
اگر انتهای عضو شما به مورمور یا کرختی دچار شده است، بلافاصله اطراف آن را شل کنید (مثلاً در صورت ابتلای پا، کفش هایتان را درآورید)، پاها را به زمین بکوبید و دست ها را بهم مالش دهید تا وقتی که احساس کنید عضو شما به حال اول بازگشته است.
● چه باید کرد؟
به سرعت (طی چند ساعت) اعضای انتهایی شما در معرض خطر یخ زدن قرار می گیرد و به خصوص بی حس می شود. حتی گرفتن پوست با انبر هیچ دردی ایجاد نمی کند. برای گرم شدن، آن را مالش ندهید، حمام گرم ندهید و تا زمان رسیدن کمک و انتقال به بیمارستان، اعضای یخ زده را در قسمت هایی از بدن قرار دهید که حرارت بیشتری دارد، قرار دهید. ممکن است پس از گرم کردن نامناسب قسمت سرمازده، سیاه شدن عضو اتفاق افتد. در این صورت دردهای خیلی شدید و حتی حالت شوک بروز می کند. امدادگران اورژانس را به سرعت احضار کنید و تا انتظار رسیدن آنها، بیمار را که در پوششی پیچیده شده، دراز کنید. اگر هوشیار است، به او نوشابه های گرم و قنددار بنوشانید.
منبع : برداشت از هرابرز – انجمن پزشکی کوهستان ایران