انواع خونریزی ها

تعریف خونریزی : خونریزی یعنی خارج شدن خون از درون عروق خونی که در نتیجه ی جراحت و بریدگی اتفاق می افتد. دستگاه گردش خون : دستگاه گردش خون از مهمترین سیستمهای بدن میباشد که از سه جزء اصلی زیر تشکیل شده است : ۱- قلب ۲- رگها ۳- خون وظیفه این دستگاه انتقال مواد غذائی واکسیژن به سلولهای بدن وهمچنین انتقال مواد دفعی ودی اکسید کربن سلولها به اندامهای دفعی می باشد . علائم ونشانه های خونریزی به صورت واکنشی و برای جبران خون از دست رفته، خون کمتری به قسمتهای کم اهمیت تر مثل پوست، می رسد و به همین دلیل رنگ پریدگی پوست و مخاطها جزو علایم شایع خونریزی است. در مراحل اولیه و یا خونریزی های خفیف به جز رنگ پریدگیهای مختصرپوست و افزایش تعداد ضربان قلب علایمی دیده نمیشود ولی با افزایش شدت خونریزی علایم زیر ظاهر میشود: ۱- تشنگی ۲- ضعف، بی حالی،بی قراری و پرخاشگری ۳- تند شدن ضربان قلب و ضعیف شدن نبضهای محیطی ۴- عرق سرد روی پیشانی ۵- تنفس سریع و سطح ۶- تهوع و استفراغ ۷ – افت فشار خون ۸- خواب آلودگی ۹- احساس سبکی سر، سرگیجه و سردی پوست ۱۰- احساس سرما ۱۱- وجود علایم خاص خونریزی در ارتباط با بعضی از قسمت های بدن مثلا خونریزی جمجمه، درون قفسه سینه یا شکم و… ۱۲- مشاهده خروج خون از زخم در موارد خونریزی خارجی ــ به خاطر کاهش رسیدن خون اکسیژن دار به مغز، فرد دجار خواب آلودگی، گیجی، سیاهی رفتن چشمها و یا اضطراب و بی قراری می شود.

انواع خونریزی:
با توجه به نوع عروق آسیب دیده، خونریزیها به سه دسته تقسیم می شوند:
۱) خونریزی سرخرگی:  این نوع خونریزی به دلیل سرعت زیاد جریان خون به صورت جهنده و با فشار زیاد است.رنگ خون به دلیل محتوای اکسیژن بالا قرمز روشن است. این نوع خونریزی به آسانی مهار نمیشود. درموارد قطع عضو به دلیل ضربه ممکن است سرخرگ به طور کامل و شدید منقبض شده و خونریزی قطع گردد.
۲ ) خونریزی سیاهرگی: سیاهرگها شامل خون تیره بوده و جریان خون در آن آرام است و در نتیجه این نوع خونریزی بدون جهت و فشار بوده و آسانتر از خونریزی سرخرگی مهار میشود. یک خطر جدی خونریزی سیاهرگی، ورود هوا (مکش هوا ) به درون خون و بروز مرگ ناگهانی است و میتوان با فشار ملایم آنرا مهار کرد.
۳ ) خونریزی مویرگی: خون موجود در مویرگ ها مخلوطی از خون سرخرگی و سیاهرگی است. خون معمولا از زخم نشت می کند و مقدار خون از دست رفته نیز کم است. معمولا فشار روی زخم برای مهار خونریزی کفایت می کند در این نوع خونریزی خطر عفونی شدن زخم بیشتر از خطر از دست رفتن خون مطرح است.
باتوجه به کانون خونریزی، خونریزیها به دو دسته تقسیم می شوند:
۱) خونریزی داخلی: در خونریزی داخلی،خون از درون عروق خارج شده، ولی داخل بدن باقی میماند.یعنی خون به درون حفرات بدن مثل شکم، قفسه سینه، جمجمه و … می ریزد. این نوع خونریزی را با چشم نمی توان دید و تشخیص آن مشکل است.
۲) خونریزی خارجی: در خونریزی خارجی، خون از بدن خارج شده و بیرون می ریزد و غالبا نتیجه ی بریدگی، جراحت جنگی و شکستگیهای باز استخوان ها ایجاد می شود.

اقدامات و کمکهای اولیه در خونریزی ها
۱٫ در ارائه کمکهای اولیه سرعت عمل به خرج دهید اما خونسردی خود را حفظ کنید تاخیرممکن است به قیمت از دست رفتن جان مصدوم تمام شود.
۲٫ علایم حیاتی را کنترل کنید
۳٫ مصدوم را به پشت بخوابانید و پاها را در وضعیت بالا ببرید.
۴٫ خونریزی را کنترل کنید.
۵٫ مصدوم را گرم نگه دارید
۶٫ مصدوم را در وضعیت استراحت قرار داده و اندام زخمی را بی حرکت کنید
۷٫ لباس مصدوم را شل کنید
۸٫ در صورت بروز شوک، پاهای مصدوم را بالا نگه دارید اما در صورت خونریزی سر و گردن نباید سر را نسبت به بقیه بدن پایین تر نگه داشت ، چون سبب خونریزی بیشتر می شود.
۹٫ جهت بررسی وضعیت جریان خون اعضاء از لمس نبض و گرمی هر اندام و همچنین معاینه پر شدن مویرگی ناخن ها (Capillary Nail Test – Blanch Test ) استفاده کنید.پر شدن فوری بستر ناخن نشاندهنده جریان خون مناسب است و پر شدن بستر ناخن در مدت زمان بیش از ۲ ثانیه غیر طبیعی است.
۱۰٫ در صورتی که خون لخته شده باشد، از کندن و تمیز کردن آن خودداری کنید؛ زیرااین کار سبب خونریزی مجدد میشود.
۱۱٫ هرگز اشیائی مانند چاقو، تکه های شیشه و… را از زخم خارج نکنید زیرا امکان تشدید آسیب و خونریزی بیشتر وجود دارد. در این شرایط، از یک دستمال و یا باند حلقه شده به نام تــامپون استفاده کنید. توجه داشته باشید که تامپون باید کاملا اطراف جسم را بپوشاند طوری که وقتی خواستید روی آن باندپیچی کنید، به جسم فشار وارد نشود.
۱۲٫ مصدوم را به مرکز درمانی انتقال دهید.

روشهای مهار خونریزی کمکهای اولیه در خونریزی
۱٫ بالا نگه داشتن عضو آسیب دیده .
۲٫ فشار مستقیم بر روی محل خونریزی .
۳٫ فشار بر روی نقاط فشار (منظور از نقاط فشار، نقاطی هستند که شریان یا همان سرخرگ اصلی، از آن عبور کرده است.)
۴٫ اگر خونریزی جزئی باشد، خونریزی ممکن است با ریختن آب سرد بر روی آن بند بیاید.
۵٫ استفاده از تورنیکت یا شریان بند در خونریزی های شدید تورنیکت باند عریزی است که استفاده از آن به طور صحیح سرخرگ را بسته و مانع خونریزی میشود. از این وسیله تنها در موارد بسیار ضروری (نظیر قطع سرخرگ بزرگ، قطع عضو و یا عدم مهار خونریزی با روشهای دیگر) استفاده می شود.

۱- فشار مستقیم :
موثرترین روش در کنترل خونریزی از طریق فشار مستقیم میباشد که به یکی از دو روش زیر انجام میگیرد
گاز استریل (یا تکه پارچه تمیز) را روی محل خونریزی گذاشته وبا دست روی آن فشار وارد شود تا خونریزی قطع گردد.
قطعه ای گاز استریل را روی محل خونریزی گذاشته وبه وسیله بانداژ محکم آنرا ببندید تا خونریزی کنترل گردد.

۲- بالا نگه داشتن عضو دچار خونریزی :
این روش در کنترل خونریزی قسمت هایی از بدن که امکان قراردادن آنها در سطحی بالا تر از سطح بدن
وجود دارد مورد استفاده قرارمیگیرد که به علت نیروی جاذبه ،فشار خونریزی کمتر میشود .
توجه : در صورت وجود شکستگی درعضو مربوطه استفاده ازاین روش محدودیت دارد .

۳ – فشار بر نقاط فشار :
اگر توسط فشار مستقیم و بلند کردن عضو ،خونریزی قابل کنترل نبود از فشار دادن بر نقاط فشار استفاده می شود نقاط فشار نقاطی است که شریان های اصلی بدن از نزدیک سطح بدن و روی استخوانها عبور می کند.
توجه : چنانچه در این محل ها شکستگی استخوانی باشد در استفاده از این روش محدودیت وجود دارد .

۴- استفاده از تورنیکت یا کیسه هوائی : (با رعایت اصول )
این روش فقط زمانی انجام میشود که کوششهای قبلی جهت کنترل خونریزی موثر واقع نشود ویا در مواقعی که اندامی قطع گردیده و نگرانی درمورد ازبین رفتن بافتهای پائین تر از محل بستن تورنیکت نباشد .
نکته : ۱- اندامی که با تورنیکت بسته شده حتماً باید در معرض دید باشد.

خونریزی داخلی
تعریف: چنانچه خون پس از خروج از رگ در داخل حفره ای از بدن ریخته ومحل خونریزی مشاهده نشود، خونریزی داخلی گویند. مانند خونریزی در داخل جمجمه، ویا در مجاری گوارشی.

کمکهای اولیه در خونریزیهای داخلی :
در مورد خونریزیهای داخلی مهمترین کار رساندن بیمار به مرکز درمانی است وبهترین اقداماتی که میتوان انجام
داد به ترتیب زیر است :
۱- کنترل علائم حیاتی
۲- کنترل راههای هوائی
۳- قرار دادن بیمار در بهترین وضعیت
مثلاً اگر بیمار دچار تهوع واستفراغ های مکرر است اورا به پهلو خوابانده واگر خونریزی داخلی اندامها ( دست وپا )است، اندام را بالا نگه دارید.
۴- بیمار اگر دچار شوک است کمکهای اولیه در مورد او انجام شود.
۵- در صورت امکان به بیمار اکسیژن داده وبه او هیچ چیز نخورانید.
۶- در اولین فرصت ممکن بیمار را به مرکز درمانی انتقال دهید.
نکته۱ : در صورت ضربه به سر – استفراغ های مکرر زنگ خطر بزرگی جهت اعلام خونریزی داخل مغزی میباشد که میتواند باعث مرگ مصدوم گردد.همچنین خروج مایع مغزی نخاعی که همانند آبریزش بینی از بینی و مایع شفافی از گوش می باشد از علایم ضربه مغزی می باشد
در ضربه مغزی : سر مصدوم را بالاتر از سایر اندام او قرار دهید . از خروج مایع مغزی نخاعی به بیرون جلوگیری نکنید و هر چه سریعتر مصدوم را به مرکز درمانی انتقال دهید .
نکته۲ : در صورت ضربه به شکم – دل درد شدید زنگ خطر بزرگی جهت اعلام خونریزی داخل شکم میباشد ودر صورت عدم توجه باعث مرگ مصدوم خواهد شد.