استفاده از باتوم در کوهستان

مقدمه:

بسیاری از کوهنوردان از باتوم های تلسکوپی(Telescopic sticks) استفاده می کنند چرا که این باتوم ها ممکن است به پیمایش به سمت بالا یا پایین کمک کنند و همچنین ممکن است کشیدگی را در ستون فقرات و مفاصل انتهایی اندام تحتانی به خصوص زانوها راحت تر کنند. در هنگام پایین آمدن از شیب ها با استفاده از باتوم، فشار اول به باتوم منتقل می شود و بالاتنه به فرم طبیعی خودش حرکت می کند.

به منظور بدست آوردن هرگونه مزیت از باتوم های تلسکوپی باید با تکنیک درست از آن ها استفاده شود.

باتوم ها باید کاملا با ارتفاع قد تنظیم باشند(height-adjustable) و دارای دستگیره هایی باشند که طوری ساخته شوند تا هنگام افتادن باتوم از دست افراد، آن ها را ثابت نگه دارند. باتوم ها باید تا جایی که ممکن است نزدیک باشند به راستای وزن بدن. تا بحال نشان داده شده است که هنگامی که وزنی را حمل نمی کنیم، تفاوت چندانی بین استفاده از یک یا دو باتوم وجود ندارد. اما هنگامی که وزنی را تحمل میکنیم تعادل یقینا با استفاده از دو باتوم بیشتر حاصل می شود تا یک باتوم.

در ارتفاع بالا یا در یک محیط سرد باتوم ها نباید خیلی بلند تنظیم شوند(کف دست باید پایین تر از آرنج باشد) چرا که در غیر این صورت گردش خون ناقص انجام می شود و شخص استفاده کننده از باتوم در یک مدت زمان بسیار کوتاه انگشتانش سرد می شود.

مزایا:

• هنگامی که از باتوم با یک تکنیک درست استفاده شود، به خصوص هنگام پیمایش به پایین باتوم می تواند چندین تن وزن را از پایین تنه در هر ساعت پیمایش کاهش دهد. علاوه بر این هنگام حمل وزن اضافه، باتوم فشار را از مفاصل انتهایی اندام تحتانی کاهش می دهد و پیمایش را راحت تر می کند. این امر موجب می شود به احساس راحتی و فشار کمتر در ستون فقرات و مفصل، به خصوص با وجود شرایط زیر:
• سن بالا و اضافه وزن
• هنگامی که بیماری های ستون فقرات وجود دارد( مثل آرتریت و اسپوندیلیت)(توضیح: به التهاب مفصل آرتریت و به التهاب مهره ها اسپوندیلیت می گویند)
• هنگام حمل کوله پشتی(به عنوان مثال در اکسپدیشن)
• تعادل ممکن است هنگام استفاده از باتوم بدست بیاید. نتیجه ی افزایش در حفظ تعادل ایستا ممکن است احتمال زمین خوردن و صدمه دیدن در زمین لغزنده را کاهش دهد.
• این نکته در موقعیت هایی مثل شیب های برفی، زمین خیس، هنگام عبور از رودخانه و هنگام صعود با یک میدان دید محدود(مثل مه یا صعود) بسیارحائز اهمیت است.
• در بعضی مناطق (مثل اسکاتلند) که باتلاق وجود دارد و جایی که مهم است در زمین سفت باید پیمایش انجام شود خوب است که از باتوم به منظور آزمایش زمین استفاده کنیم.
• هنگام عبور از رودخانه، اگر از باتوم به عنوان “پای سوم” استفاده شود، می تواند باعث افزایش تعادل و ایمنی می شود.
• هنگام حمل وزن اضافه، باتوم مفهموم ثقل فیزیکی را کاهش می دهد.
• استفاده از باتوم ممکن است در ابتدای حرکت باعث کاهش ضربان قلب شود. این مسئله به خاطر فعالیت عضلانی در مفاصل انتهایی فوقانی، مدت زیادی طول نمی کشد.
• این میزان فعالیت قلبی بالا ممکن است برای هدف های تمرینی مورد استفاده قرار گیرد.

معایب:

• تکنیک نادرست استفاده از باتوم: اگر فاصله بین بدن و باتوم زیاد باشد دامنه حرکت مفصل (یعنی قابلیت کشش تاندون های اطراف مفصل که حرکت مفصل را تعیین می کنند) کاهش پیدا می کند و این امر می تواند یک بار اضافی به مفصل در همین حین وارد کند که باعث می شود تعادل بر هم بخورد.
• احساس کاهش تعادل: استفاده بلند مدت از باتوم می تواند تعادل را کاهش دهد. این عیب با گذر زمان بیشتر و بیشتر مشهود می شود و منجر به مشکلات تعادلی می شود. به خصوص در مناطق کوهستانی صعب العبور که شخص استفاده کننده از باتوم نمی تواند از باتوم خود استفاده کند(به عنوان مثال در مسیرهای باریک و مناطق کوه نوردی). در واقع رایج ترین نوع به هم خوردن افراد در کوهنوردی یعنی افتادن توسط پشت پا خوردن یا لغزیدن، می تواند در نتیجه استفاده از باتوم، باعث ریسک بیشتری شود. به این دلایل چنین تصادفاتی در طول استفاده از باتوم رخ می دهند.
• کاهش مکانیزم های محافظت فیزیولوژیکی:

فشار و محرک های حرکتی برای رشد طبیعی غضروف ها بسیار مهم است و همچنین بازیابی عضلات آسیب دیده. استفاده مداوم از باتوم می تواند این توانایی دفاعی بدن را کاهش دهد.

• افزایش ضربان قلب به دلیل بیشتر شدن فعالیت عضلانی در مفصل انتهایی فوقانی.

نکته: مقدار ماکزیمم میزان فعالیت پیمایشی (Wmax) به طور انحصاری چه با استفاده از باتوم چه بدون استفاده از آن به عضلات پا محدود نشده است. باتوم ها می توانند کمک کنند میزان فعالیت در حین پیمایش به عضلات بیشتری از بدن توزیع و تقسیم شود. در نتیجه- اگر چه نه خیلی سریع، اما در نهایت یک پیمایش راحت تر را نشان می دهند که این موضوع بیشتر به دلیل توزیع و تقسیم درست میزان فعالیت از پاها به بازوان است.

تکنیک های پیمایش صحیح برای جلوگیری از کشیدگی بیش از حد:

به طور کلی به دلایل فیزیولوژیک، برای کوهنوردان سالم بهتر است که پیمایشی ایمن و مناسب برای مفاصل را که نیازی به کمک گرفتن از باتوم نیست به جای استفاده معمولی از باتوم یاد بگیرند.

عوامل زیر با توجه به کششی که به مفاصل پا وارد می شود مهم هستند:

• وزن بدن (اضافه وزن)
• وزن کوله
• تکنیک درست پیمایش در سرپایینی

کوهنورد باید میزان کشیدگی را با استفاده از گام های ارتجاعی(کشسان) و جذب کننده شوک تقسیم کند. این به معنای پیمایش به سمت پایین با استفاده از از گام های کوتاه، کشسان و با یک سرعت مناسب بدون دوندگی یا پرش است. مسیرهای تعیین شده هنگام پیمایش سرپایینی باید به صورت مارپیچ پیمایش شوند نه این که از میانبرها استفاده شود. همچنین فعالیت های کوهنوردی به توانایی بدنی فرد بستگی دارد.

با انجام موارد گفته شده، کوهنوردانی که مشکل سلامتی ندارند می توانند از مشکلات مفصلی خود جلوگیری کنند، حتی بعد از سال ها کوه نوردی.

خلاصه:

استفاده از باتومی که مناسب تنظیم شده است، به عنوان کمک در پیمایش، به خصوص در پیمایش سرپایینی دارای مزیت های بسیار است و در موارد زیر توصیه می شود:

• سن بالا، اضافه وزن
• هنگام آزار دیدن از بیماری ها مفصلی مربوط به ستون فقرات
• هنگام حمل کوله های سنگین

باتوم های کوهنوردی برای دیگر شرایط پیمایش لازم نیستند و نیاز نیست همیشه به دلایل ایمنی مورد استفاده قرار گیرند.

مزایا و معایب استفاده از باتوم باید در هرکدام از موارد گفته شده بررسی شوند.

از آن جایی که باتوم می تواند مایه زحمت باشد به خصوص هنگام پیمایش مسیرهای سخت که کوهنورد نیاز دارد دست هایش آزاد باشند، مهم است که باتوم ها را در کوله ثابت نگه دارید که نوک آن به سمت پایین باشد، تا از اصابت نوک باتوم به چشم کوهنورد پشتی جلوگیری شود.

منبع: وب سایت اتحادیه جهانی انجمان های کوهنوردی(UIAA) https://www.theuiaa.org/documents/mountainmedicine/UIAA_MedCom_Rec_No_11_Hiking_sticks_2008_V1-2.pdf

ترجمه و تنظیم: گروه کوهنوردی تیلار رشت

زمستان ۱۳۹۷